Jak działają oszuści w sieci? przykłady ich działań

Scammer Payback prowadzi bardzo znany kanał na Youtubie gdzie zwalcza internetowych scammerów, jednocześnie odkrywając różne sztuczki któreych oni używają do oszukania ofiar, a także sposoby na zdobycie i pranie ukradzionych pieniędzy. Polecam obejrzenie całego wywiadu po angielsku, ale poniżej zebrałem najważniejsze informacje o tym jak działają oszuści w Internecie.

Jak rozpoznać internetowego oszusta?

Pierwszą i najważniejszą rzeczą jest rozpoznanie taktyk stosowanych przez oszustów. Scammer Payback wymienia kilka kluczowych sygnałów ostrzegawczych:

• Presja czasu: Oszuści starają się zmusić ofiarę do podjęcia szybkiej decyzji, np. poprzez nakłanianie do natychmiastowego zakupu kart podarunkowych lub wysłania pieniędzy za pomocą aplikacji typu Zelle, BLIK, Cash App. „Chcą działać tak szybko, jak to możliwe, ponieważ jeśli będzie jakikolwiek upływ czasu, być może członek rodziny lub ktoś inny zainterweniuje i zapyta: 'Z kim rozmawiasz? Dlaczego wysyłasz pieniądze tym ludziom?’” – tłumaczy ekspert.
• Zdalny dostęp do komputera lub telefonu: Nigdy nie należy pozwalać nikomu na zdalne łączenie się z naszym urządzeniem, nawet jeśli osoba ta podaje się za przedstawiciela pomocy technicznej. „Zdalne łączenie się z twoim komputerem lub telefonem to najprawdopodobniej oszustwo, więc nigdy nikomu na to nie pozwalaj” – ostrzega Scammer Payback.
• Specyficzne formy płatności: Oszuści często preferują płatności za pomocą Zelle, Cash App, kart podarunkowych, przelewów bankowych, a nawet Bitcoina. „To zazwyczaj dość duży sygnał ostrzegawczy, że rozmawiasz z oszustem” – podkreśla.

Najpopularniejsze oszustwa na Facebooku

Na Facebooku występuje wiele rodzajów oszustw, wykorzystujących różne mechanizmy platformy i ludzką psychikę. Oto najpopularniejsze z nich:

• Oszustwa romantyczne (matrymonialne): Oszuści tworzą fałszywe profile, często kradnąc zdjęcia atrakcyjnych osób. Nawiązują relacje online, budując zaufanie i sympatię ofiary. Po pewnym czasie zaczynają prosić o pieniądze pod różnymi pretekstami: nagła choroba, problemy finansowe, bilet na spotkanie itp. Facebook, jako platforma ułatwiająca nawiązywanie kontaktów, jest dla nich idealnym narzędziem.
• Oszustwa związane z fałszywymi profilami i podszywaniem się pod znajomych: Oszuści mogą przejąć konto Twojego znajomego lub stworzyć profil łudząco do niego podobny. Następnie wysyłają wiadomości do jego kontaktów z prośbami o pożyczki, kody BLIK, udostępnienie danych logowania lub kliknięcie w zainfekowany link.
• Wykorzystywanie grup tematycznych: Facebook oferuje szeroki wachlarz grup tematycznych, co oszuści wykorzystują do targetowania konkretnych grup osób. Przykładowo, w grupach charytatywnych mogą prosić o datki na fałszywe zbiórki, a w grupach dla fanów konkretnych marek – oferować fałszywe promocje i rabaty.
• Oszustwa na Facebook Marketplace: Marketplace, jako platforma handlowa, również jest podatny na oszustwa. Do najczęstszych należą:
  • Oferowanie nieistniejących przedmiotów: Oszust wystawia atrakcyjne ogłoszenie, inkasuje pieniądze, ale towaru nigdy nie wysyła.
  • Przedmioty niezgodne z opisem: Otrzymujesz towar, który znacząco odbiega od opisu w ogłoszeniu (np. podróbka zamiast oryginału).
  • Wyłudzanie danych osobowych: Oszust pod pretekstem sprzedaży lub kupna próbuje wyłudzić Twoje dane osobowe lub dane karty kredytowej.
  • Oszustwa „na dopłatę”: Kupujący informuje sprzedającego, że omyłkowo przelał za dużą kwotę i prosi o zwrot nadwyżki. W rzeczywistości przelew jest fałszywy lub anulowany.
• Phishing i linki prowadzące do fałszywych stron: Oszuści rozsyłają linki, które rzekomo prowadzą do stron logowania do Facebooka, banku, sklepu internetowego lub innej usługi. W rzeczywistości są to strony phishingowe, których celem jest kradzież Twoich danych logowania lub zainstalowanie złośliwego oprogramowania na Twoim urządzeniu. Linki te mogą być rozpowszechniane poprzez posty, wiadomości prywatne, komentarze, a nawet reklamy.
• Fałszywe konkursy i loterie: Oszuści ogłaszają fałszywe konkursy lub loterie, w których rzekomo można wygrać atrakcyjne nagrody. Aby wziąć udział, należy zazwyczaj polubić stronę, udostępnić post lub kliknąć w link, który może prowadzić do strony phishingowej lub zainfekowanej złośliwym oprogramowaniem.

Dlaczego oszuści tak często chcą zdobyć karty podarunkowe?

Karty podarunkowe są dla oszustów idealnym narzędziem, ponieważ pozwalają im na szybkie i anonimowe zdobycie pieniędzy. Ofiara kupuje kartę, zdrapuje kod i przekazuje go oszustowi, który następnie może go spieniężyć. „To najłatwiejszy sposób dla oszusta na zdobycie pieniędzy od ofiary” – wyjaśnia Scammer Payback. Oszuści często stosują system wymiany, oferując np. 1000 dolarów w kartach podarunkowych w zamian za 800 dolarów w Bitcoinach, co pozwala im na pranie brudnych pieniędzy.

Najczęstsze oszustwa internetowe

• Oszustwa związane z fałszywą pomocą techniczną: Ofiara widzi wyskakujące okienko na komputerze, informujące o rzekomym problemie (np. wirusie). Następnie dzwoni pod podany numer, gdzie odbiera oszust podający się za pracownika pomocy technicznej. Oszust próbuje uzyskać zdalny dostęp do komputera ofiary, a następnie wyłudzić pieniądze za „naprawę” lub zainstalowanie fałszywego oprogramowania. Często wykorzystywane są techniki socjotechniczne, aby wzbudzić panikę u ofiary i skłonić ją do szybkiego działania.
• Oszustwa romantyczne (matrymonialne): Oszust tworzy fałszywy profil w serwisie randkowym lub mediach społecznościowych, nawiązuje relację z ofiarą, buduje zaufanie, a następnie prosi o pieniądze pod różnymi pretekstami (np. choroba, problemy finansowe, wizyta). Oszustwa te są szczególnie bolesne, ponieważ ofiary tracą nie tylko pieniądze, ale również wiarę w relacje międzyludzkie.
• Oszustwa związane z prośbami o kody BLIK/2FA od „znajomych”: Oszust przejmuje konto w mediach społecznościowych lub włamuje się na pocztę elektroniczną ofiary. Następnie wysyła wiadomości do kontaktów z prośbą o pilną pożyczkę, podając numer BLIK lub prosząc o przesłanie kodu 2FA (uwierzytelniania dwuskładnikowego). Ofiary, ufając, że rozmawiają ze znajomym, często padają ofiarą oszustwa.
• Oszustwa związane z wykorzystywaniem kart podarunkowych/przedpłat: Oszuści nakłaniają ofiary do zakupu kart podarunkowych (np. do sklepów internetowych, platform z grami) i przekazania im kodów. Inna forma tego oszustwa polega na żądaniu przedpłaty za towar lub usługę, które nigdy nie zostaną dostarczone.
• Phishing: Oszuści wysyłają fałszywe wiadomości e-mail, SMS-y lub wiadomości w mediach społecznościowych, podszywając się pod zaufane instytucje (np. banki, urzędy, firmy kurierskie). Wiadomości te zawierają linki do fałszywych stron internetowych, które wyglądają identycznie jak oryginalne. Na tych stronach ofiary są proszone o podanie danych logowania, danych osobowych lub danych karty kredytowej, które trafiają w ręce oszustów.
• Oszustwa inwestycyjne: Oszuści obiecują szybkie i wysokie zyski z inwestycji w różne instrumenty finansowe (np. kryptowaluty, akcje, forex). Często wykorzystują piramidy finansowe lub inne mechanizmy, które w rzeczywistości nie przynoszą zysków, a jedynie służą do wyłudzenia pieniędzy od ofiar.
• Fałszywe sklepy internetowe: Oszuści tworzą strony internetowe, które imitują legalne sklepy. Oferują towary w bardzo atrakcyjnych cenach, ale po otrzymaniu płatności towar nigdy nie jest wysyłany.
• Oszustwa „na wnuczka/policjanta/prokuratora”: Oszust dzwoni do ofiary, podając się za krewnego (np. wnuczka) lub przedstawiciela służb mundurowych (np. policjanta, prokuratora). Informuje o nagłej sytuacji, w której potrzebne są pieniądze (np. wypadek, kaucja, operacja). Ofiara, działając pod wpływem stresu i presji czasu, często przekazuje oszustom znaczną sumę pieniędzy.

Jak nie dać się oszukać?

Bądź świadomy i rozpoznawaj typowe taktyki oszustów:

• Uważaj na presję czasu: Jeśli ktoś Cię ponagla do podjęcia natychmiastowej decyzji (np. „Kup teraz!”, „Tylko dzisiaj!”, „Musisz zapłacić natychmiast!”), zachowaj szczególną ostrożność. Oszuści często stosują tę taktykę, aby uniemożliwić Ci zastanowienie się i zweryfikowanie oferty. Pamiętaj, jak mówił Scammer Payback, oszuści chcą działać szybko, bo zwłoka daje ofierze czas na refleksję lub konsultację z kimś bliskim.
• Nigdy nie udostępniaj zdalnego dostępu do swojego komputera nieznajomym: To absolutna podstawa. Nikt, kto dzwoni z nieznanego numeru, nie ma prawa żądać dostępu do Twojego urządzenia, nawet pod pretekstem pomocy technicznej. To niemal zawsze oszustwo.
• Bądź podejrzliwy wobec nietypowych form płatności: Jeśli ktoś prosi Cię o zapłatę za pomocą kart podarunkowych, przelewów Western Union, kryptowalut lub BLIK na nieznany numer telefonu, to jest to silny sygnał ostrzegawczy. Zazwyczaj legalne firmy oferują bezpieczniejsze metody płatności.
• Uważaj na wiadomości od „znajomych” z prośbą o pieniądze lub kody: Jeśli otrzymasz wiadomość od znajomego z prośbą o pożyczkę, kod BLIK lub kod 2FA, skontaktuj się z nim telefonicznie lub osobiście, aby zweryfikować, czy to rzeczywiście on pisze. Konto Twojego znajomego mogło zostać przejęte przez oszusta.

2. Chroń swoje dane osobowe i konta online:

• Stosuj silne i unikalne hasła: Używaj różnych haseł do różnych kont online i regularnie je zmieniaj. Hasło powinno być długie, zawierać małe i duże litery, cyfry oraz znaki specjalne.
• Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA): To dodatkowa warstwa zabezpieczeń, która utrudnia oszustom dostęp do Twoich kont, nawet jeśli zdobędą Twoje hasło. Korzystaj z aplikacji autoryzujących, a nie z SMS-ów, które są mniej bezpieczne.
• Aktualizuj oprogramowanie: Regularnie aktualizuj system operacyjny, przeglądarkę internetową i programy antywirusowe. Aktualizacje te często zawierają poprawki bezpieczeństwa, które chronią przed nowymi zagrożeniami.
• Uważaj na publiczne sieci Wi-Fi: Korzystając z publicznej sieci Wi-Fi, Twoje dane mogą być narażone na przechwycenie. Unikaj logowania się do ważnych kont (bankowość, poczta elektroniczna) w takich sieciach. Jeśli musisz skorzystać z publicznego Wi-Fi, używaj VPN (Virtual Private Network).

3. Co robić w przypadku podejrzenia oszustwa:

• Nie panikuj: Zachowaj spokój i nie podejmuj pochopnych decyzji.
• Nie kontynuuj kontaktu z oszustem: Zakończ rozmowę, zablokuj numer telefonu lub profil w mediach społecznościowych.
• Zgłoś incydent odpowiednim służbom: Zgłoś oszustwo na policję (osobiście na komisariacie lub online poprzez stronę gov.pl), do CERT Polska (incydent.cert.pl) lub do banku, jeśli doszło do transakcji finansowej. Zbieraj dowody (np. zrzuty ekranu, kopie wiadomości, potwierdzenia przelewów).
• Ostrzeż innych: Podziel się informacją o oszustwie z rodziną, znajomymi i w mediach społecznościowych, aby ostrzec innych przed podobnym zagrożeniem.